Iedereen die geschiedenis heeft gedaan is ze tegengekomen: spotprenten. Soms briljant, soms voor de hand liggend en soms bijna onbegrijpelijk. Ze zijn een belangrijke bron en vormen daardoor een wezenlijk onderdeel in het geschiedenisonderwijs.

JFK
Wie kent niet de prent, getekend naar aanleiding van de Cubacrisis, waar de Amerikaanse president John F. Kennedy en de Russische partijleider Nikita Chroetsjov gezeten op kernbommen, met hun vinger aan de knop aan het armpje drukken zijn?

De vragen als; 'Wat heeft de tekenaar willen zeggen?' en 'Leg aan de hand van de afbeeldingen op de prent uit over welke gebeurtenis deze prent gaat' zijn bijna standaard in het geschiedeniseindexamen. Hulde daarom aan de cartoonisten die met hun talenten de geschiedenis en de politiek 'beschrijven' veelal op humoristische wijze.

Dat naast humor ook vaak cynisme en venijn de boventoon voeren, hoort een beetje bij een spotprent. Het is aan de cartoonist hoe ver hij of zij daarin gaat. In hoeverre hij of zij de grenzen van het fatsoen opzoekt of daar bewust overheen gaat om een duidelijk statement te maken.

Waardevol lesmateriaal
Het is dan ook niet vreemd dat de één de prent als een juiste afspiegeling van zijn of haar mening ziet, terwijl de ander de prent verkeerd vindt of zelfs als kwetsend ervaart. Dat alles doet niets af aan de waarde van de cartoons. Ze zijn waardevol als lesmateriaal voor ons als geschiedenisleraren en waardevol als toonbeeld van het recht op vrije meningsuiting.

Spotprenten horen bij een Democratie net zoals ze horen bij het geschiedenisonderwijs. Het is aan de docent om de prent in het juiste perspectief te plaatsen en aan zijn of haar leerlingen uit te leggen waarom hij of zij juist die prent in het klaslokaal hangt.

Een goede wisselwerking tussen de cartoonist en de docent maakt duidelijk hoe mooi het geschiedenisonderwijs en hoe mooi Democratie kan zijn.


Over Eric Brunings
Eric Brunings was van 1998-2017 afdelingsleider onderbouw bij het Alfrink College in Zoetermeer. Hij begon in 1981 op die middelbare school als leraar geschiedenis. Brunings schrijft voor www.zoetermeersdagblad.nl columns over onderwijs, zijn passies sport en geschiedenis en andere zaken. Zijn broer Peter keepte in de jaren '80 voor Feyenoord.