Het nut van filosofische en staatkundige werken

3 August 2024, 13:26 uur
Columns
mainImage

Ooit vroeg Frenk van der Linden me wie ik de belangrijkste filosoof vond. Mijn antwoord Midas Dekker verbaasde hem. Hij legt op komische en begrijpelijke wijze uit, dat wij mensen dieren met een bijzondere manier van leven zijn. Daarbij anticipeert hij op het heden, andere filosofen bestudeerden hun eigen omgeving van soms vele eeuwen geleden. Daar hebben wij nu niet zo veel meer aan.

Citeren

Voor mijn studie moest ik de filosoof Nietzsche bestuderen. Klinkt pedant, maar ik begreep zijn werk al na het lezen van één boek: “Also sprach Zaratustra”.

Uiteraard ook nog wat commentaren van “kenners” doorgespit en aantekeningen van de kweekschool geraadpleegd.  

Toen ik nog kwekeling was, kon ik tijdens discussies en debatten mijn opponenten verbazen door te zeggen: “De filosoof Immanuel Kant denkt daar toch anders over. In zijn werk “Kritik der reinen Vernunft” zegt hij al ……..”

Zoiets maakte veel indruk, want niemand wist dat ik alleen de titel van dat werk uit mijn hoofd geleerd had. Hetzelfde gold voor “Phenomenologie des Geistes” van Hegel: geweldige binnenkomertjes. Mijn vrouwelijke medestudenten dachten: “Hij heeft dat brilletje niet voor niets, die knappe bol.”

Ik blufte dus met een reden!

Belangrijk in hun tijd

Nietzsche zegt wat ook Spinoza al zei: “God bestaat niet”. Voor ons niets bijzonders, maar voor Spinoza een doodzonde. Mede door hem kon Nietzsche probleemloos uitleggen waarom God dood was en hoe zijn christelijke volgelingen de toenmalige wereld (19e eeuw) in zijn ogen zo bedorven hadden.*

Filosofen en staatsrechtgeleerden zijn belangrijk als ze ons een stap verder helpen bij het begrijpen en verbeteren van de ons omringende wereld. Het is ook opvallend dat zelfs de meest rabiate socialisten amper nog Marx of Trotski citeren. Ouwe meuk, ook voor hen. Ze hebben hun nut gehad en de wereld op sleeptouw genomen: nu verder kijken.

Eigentijdse filosofen en geleerden

Willen wij dus onze eigen wereld met computers, zonenergie, massamedia en sociale media begrijpen, dan hebben we weinig aan een filosoof of staatsrechtgeleerde, die leefde in een tijd, dat in Europa, nog geen elektriciteit bestond en ongelijkwaardigheid tussen mannen en vrouwen en zelfs slavernij nog gangbaar waren. De filosofen en geleerden die de genoemde misstanden bestreden, hebben voor hun tijd nut gehad. Een filosoof die nu zegt: ”Slavernij is volgens mij barbarij” wordt meewarig bekeken. Hetzelfde geldt voor het noemen van gelijkwaardigheid tussen man en vrouw als een verdienste. En daar zit nu juist de kneep!

Globalisering

Onze huidige Nederlandse samenleving wordt geconfronteerd met grote groepen mensen (subculturen) waarvoor de gelijkwaardigheid tussen mensen niet vanzelfsprekend is. Mannen zijn beter dan vrouwen, gelovigen beter dan ongelovigen en homoseksualiteit is zelfs strafbaar.** Geïmporteerde onverdraagzaamheid, waarvan de filosoof Popper (1902-1994) zei: “De grens van tolerantie ligt bij het tolereren van intolerantie.” Ik citeerde Popper al eerder.

Progressieve elite

Uiteraard heb ik ook een Nederlandse geleerde nageslagen: prof. Hans Janssen (arabist, 1942-2015).***

In zijn werken las ik wat ik door de uitspraken van sommige leerlingen al vermoedde. Overal ontwaarde ik mijn historisch specialisme in een religieus c.q. cultureel jasje gestoken. Ook bemerkte ik vijandigheid tegen de mensen die daar tegen waarschuwden, vooral vanuit de zogenaamde progressieve hoek, waar ik mezelf ook toe rekende. De vooruitstrevende elite die jarenlang gevochten had voor emancipatie, religieuze en seksuele vrijheden, die elite gaf alles zonder slag of stoot op. Ik heb me dan ook direct, toen dat mogelijk was, bij één van de door hen verketterde personen aangesloten.

Ik behoud het recht om zijn boodschap door te blijven geven. Geen scheldkanonnade, bedreiging of verdachtmaking houdt me daarvan af.

*Nietzsche was taalgeleerde en had het werk van Darwin (in het Engels) bestudeerd, waar hij op doorfilosofeerde.

**Een leerling (5 VWO) vertelde me ooit: ”De slechtste moslim is nog altijd beter dan de beste christen.” Wel eerlijk om dat tegen een christen te zeggen, die hem een cijfer moest geven 😊

***Ik ben er trots op hem persoonlijk gekend te hebben. Hij is voor de PVV naar Europa gegaan.