Wereldwijd duiken met enige regelmaat clowns op in de serieuze politiek. In de VS en Brazilië konden ze zelfs president worden. In Nederland is Thierry Baudet goddank niet verder gekomen dan lid van de Tweede Kamer. Net als eertijds Boer Koekoek, een onverstaanbare mafkees die begin jaren zestig in het agrarisch verzet tegen het landbouwbeleid boven kwam drijven. 

Koekoek zat van 1963 tot 1981 in het parlement. Zijn Boerenpartij werd gaandeweg steeds meer een onduidelijke rechtse protestpartij, waarbij Koekoek ooit de legendarische uitspraak deed: ”Ik weet niet waar het over gaat, maar ik ben tegen.” De Boerenpartij werd jaar in jaar uit achtervolgd door schandalen. Koekoek persoonlijk trouwens ook: pony’s op zijn boerderij bleken zodanig verwaarloosd dat hij wegens dierenmishandeling werd vervolgd.

Hoe komt het toch dat het in Nederland maar niet lukt een fatsoenlijke conservatieve partij van de grond te krijgen? Een beweging rechts van de VVD, maar een stuk Salonfähiger dan de PVV. Types als Harry Mens, Robert Jensen, (louche) vastgoed-bazen en allerhande al dan niet dubieuze ondernemers hebben er de afgelopen twintig jaar veel tijd en nog veel meer geld ingestoken. Maar elke actie liep uit op schandalen en onderling geruzie, veelal omdat zo’n beweging als een magneet werkt op baantjesjagers, gefrustreerde egotrippers en gelukzoekers. Leefbaar Nederland, de LPF en Rita Verdonks Trots op Nederland werden - net als Forum voor Democratie - omgeven door ruzies, machtsstrijd, schandalen en/of financiële strubbelingen. 

Problematisch is ook dat zich bij elke nieuwe rechtse partij meteen een stroom extreem-rechtse nationalisten, anti-semieten, neo-nazi’s en ander griezelig volk aandient. Zo hebben we ze in de jaren zeventig voorbij zien komen bij Binding Rechts, pleitbezorger van de apartheid in Zuid-Afrika. Daarna bij de Centrumpartij en opvolger Centrum Democraten van “vol = vol” drs. Janmaat, de Nederlandse Volks-Unie van Hitler-bewonderaar Joop Glimmerveen. Allemaal politieke groeperingen die op den duur de aandacht trokken van de veiligheidsdiensten.

Heel even leek het erop dat Forum voor Democratie onderdak kon bieden aan fatsoenlijk rechts. Geen partij voor de Henk Bres-types, maar voor conservatieve hoger opgeleiden: artsen, advocaten, historici - academici kortom - en een grote schare studentikoze ‘kakkers’. Zelfs de immer sceptische Johan Derksen liet zich tot een korte flirt verleiden. Maar hij keek al snel dwars door Baudet heen en betuigt nu bijna wekelijks op tv zijn spijt voor deze faux pas. 

Het heeft me ook oprecht verbaasd dat zoveel - op het eerste gezicht - weldenkende mensen, achter die arrogante clown Thierry aanliepen. Want dat Baudet rijp is voor langdurige en intensieve therapie, kon je toch al vanaf zijn eerste optredens zien: de Latijnse maidenspeech, de militaire kleding, dat gedoe met lavendel en zijn vleugel, de naaktfoto, de uil van Minerva, de Marokkanen-tweet over zijn zogenaamd belaagde vriendinnen en die soms plots opduikende waanzin in zijn ogen…

Clowns doen het goed bij dolende kiezers

Clowns doen het echter goed bij dolende kiezers. Henk Krol eet er al vele jaren een goed belegde boterham van. In Italië werd de Vijfsterrenbeweging van komiek Beppe Grillo in 2017 de grootste partij. Op de Filipijnen heeft Rodrigo Duterte een enorme aanhang, terwijl de man ze echt niet allemaal op een rijtje heeft. En op overtreffende schaal: zeventig miljoen Amerikanen lopen nog steeds aan achter een leugenachtige showman; een vastgoed-zwendelaar, die elke vorm van fatsoen ontbeert en zijn ambt zodanig te schande heeft gemaakt dat de wereld nu zelfs blij moet zijn met een kleurloze, bejaarde beroepspoliticus. 

De plotselinge aftocht van Baudet is nog met veel vragen omgeven. Alle interne strijd, de schandalen en geruchten over financiële malversaties hebben de partij in de peilingen geen goed gedaan. Zo ook de flirt met de virus-gekkies. Maar de al langer rondzingende verhalen over de ongezonde contacten met extreem rechtse bewegingen, kregen ineens fataal gewicht toen Het Parool onthulde met welke ongezonde zaken Baudet-vertrouweling Freek Jansen c.s. zich bezig houden.

‘Onfrisse, bruine dampen’, noemt partij-coryfee Annabel Nanninga dat. Nanninga, Theo Hiddema, en rijzende ster Joost Eerdmans wilden dat Thierry hard zou ingrijpen. Maar de ‘bromance’ waarin Baudet met Jansen lijkt verwikkeld, zorgde voor een compleet andere uitkomst.

‘Hij was maar een clown’, zullen we (vrij naar Ben Cramer) straks over Thierry Baudet zingen. En dat past goed, want clownworld blijkt tegenwoordig een veelgebezIgde term in extreem rechtse kringen als het over links politiek correct gedrag gaat. Fortuyn-adept Joost Eerdmans ruikt zijn kans. Rond de Amerikaanse verkiezingen profileerde hij zich op tv als genuanceerd verdediger van Trump. In de strijd om het lijsttrekkerschap van Forum zal hij andere kandidaten (zeker de onbetrouwbare huisjesmelker Sybren van Haga) waarschijnlijk moeiteloos achter zich laten. 

Maar of Joost Eerdmans Forum van de neergang kan redden? De leegloop is in volle gang. Zelfs Theo Hiddema heeft de handdoek in de ring gegooid. Het zou de ultieme wraak van Henk Otten zijn, als die de leeggevallen plek in de Tweede Kamer opeist en daar dan voor de Partij van de Toekomst/Groep Otten gaat zitten.