Jan Pieter Lokker (71) heeft zijn eerste maand als waarnemend burgemeester van Zoetermeer achter de rug. In een interview met Mike Boeschoten van www.zoetermeersdagblad.nl blikt de CDA'er terug op zijn eerste weken en vertelt hij over het leidinggeven aan een stad in deze bizarre coronatijd.

Allereerst een gezondheidsvraag. Hoe is het met u en uw naasten?
"Gelukkig is onze gezondheid goed en ook mijn conditie is goed. Ik ben blij dat ik gewoon achterelkaar door kan werken, zij het op een bijzondere manier natuurlijk."

Er zijn tot dusverre geen coronagevallen geweest in uw omgeving? 
"Nee. Mijn dochter werkt als ambulanceverpleegkundige en dat houdt in dat mijn vrouw en ik voor een deel voor haar kinderen van vier en negen zorgen, bijvoorbeeld als zij nachtdienst heeft. Mijn vrouw is dan de onderwijzeres en degene die de kinderen verzorgt en dat gaat uitstekend. Ons gezinnetje reilt en zeilt helemaal goed."

Hoe zijn uw eerste weken als burgemeester van Zoetermeer verlopen?
"Op 30 maart nam ik afscheid als waarnemend burgemeester van Hoeksche Waard. Op 31 maart zat ik 's ochtends om 09.00 uur op kantoor in het Zoetermeerse Stadhuis voor een kennismaking met de gemeentesecretaris en nog een aantal mensen. Bizar, want het gemeentehuis was verder helemaal leeg. En dat is ook zo gebleven. Ik ben nu beurtelings in het gemeentehuis en thuis in Bodegraven waar ik woon. Als ik in het gemeentehuis ben, dan is dat meestal voor één op één-gesprekken met bijvoorbeeld de fractievoorzitters en wethouders.

Verder is het jammer dat ik de mensen met wie ik dagelijks samenwerk niet kan spreken, alsmede de inwoners van Zoetermeer. Dat ga ik wel doen, maar op de juiste afstand. Maar nu in het begin, omdat we niet erg goed weten hoe het virus zich precies ontwikkelt, is het verstandig om die contacten te mijden en dat heb ik ook gedaan."

Die overdracht van uw voorganger Charlie Aptroot naar u, hoe ging dat in zijn werk?
"De basis is een overdrachtsdossier, waarin alle dossiers zitten die actueel zijn. Daarin zit alle kennis die ik nodig heb om aan de slag te kunnen gaan. Ik heb ook een gesprek met Charlie Aptroot gehad bij mij thuis om mondeling wat zaken door te spreken."

Wanneer wist u dat u de fakkel in Zoetermeer zou overnemen? 
"Dat was vrij plotseling. Een week voordat ik uit Hoeksche Waard zou vertrekken, of zelfs minder dan een week, was er een noodoproep van de commissaris van de Koning. In Hoeksche Waard had ik het hele crisisgebeuren met betrekking tot het coronavirus vanaf het begin meegemaakt. Dus in Zoetermeer is het dan ook niet anders dan in Hoeksche Waard, een plattelandsgemeente van 87.000 inwoners. Zoetermeer is wat groter, maar een gemeente met dezelfde problematiek. Het was bekend terrein."

Wat is uw indruk van Aptroot?
"Ik heb hem niet veel gevolgd, omdat ik zelf al die tijd ook heel druk was met burgemeester zijn. Maar wat ik van Charlie weet, is dat hij echt een uitstekende burgemeester is geweest en ook geliefd bij de inwoners. En dat hij ook heel effectief was op het dossier 'openbare orde en veiligheid'. Ik ben blij dat hij daarin goed geacteerd heeft, want dat maakt het voor mij gemakkelijker om die taken over te nemen."

U heeft in de loop der jaren heel wat soortgelijke interimfuncties bekleed, onder meer in Bodegraven, Noordwijk en Albrandswaard. Waar moet een waarnemend burgemeester, anders dan een 'normale' burgemeester, vooral op letten? Wat maakt deze functie zo specifiek?
"Het feit dat je tijdelijk bent, wil niet zeggen dat je zaken niet aanpakt. Ik acteer vanaf dag één in een gemeente alsof ik daar heel lang blijf. In die zin is het werk van een waarnemer niet anders dan een burgemeester die van plan is acht jaar te blijven of langer. Het klinkt misschien gek, maar alle gemeenten waarin ik tot nu toe heb waargenomen, deden ook nadrukkelijk het verzoek om niet alleen 'op het winkeltje te passen', maar om de stappen te zetten die van een burgemeester worden verwacht. Dat heb ik ook altijd gedaan en dat is ook altijd goed geaccepteerd. En volgens mij kun je ook niet anders opereren dan als een actieve burgemeester waarbij het waarnemerspad alleen maar bepalend is voor de tijd die je er bent. Dat is soms een jaar, soms een halfjaar. Maar mijn eerste twee waarnemingen waren vier jaar."

U weet nu al wanneer uw termijn in Zoetermeer ten einde is. Of is dat anders als gevolg van de coronacrisis?
"Als alles goed gaat, stop ik op 1 oktober van dit jaar. Maar bijna niets is zeker in coronatijd. Ik blijf op de post totdat er een nieuwe burgemeester is."

Als ik uw woorden interpreteer, dan zou u ook na 1 oktober nog burgemeester van Zoetermeer kunnen zijn?
"Als er op dat moment nog geen nieuwe burgemeester is, dan blijf ik aan totdat die burgemeester er wel is."

Heeft u aanleiding om te vermoeden dat er op 1 oktober nog geen burgemeester is?
"Nee, geen enkele. De gesprekken met kandidaten vinden namelijk eerst met de commissaris van de Koning plaats. Dat zijn één op één-gesprekken. Er zijn nooit meer dan drie mensen in de kamer van de commissaris. Vervolgens heb je de vertrouwenscommissie met een beperkt aantal mensen die minstens op twee meter afstand van elkaar de gesprekken met de kandidaten kunnen voeren. Dus objectief gezien, is er geen belemmering om de procedure door te zetten."

U bent 71, dat is ouder dan de wettelijk toegestane maximumleeftijd voor burgemeesters. Dat is dus anders voor waarnemend burgemeesters?
"Ja, want anders zou ik er illegaal zitten haha."

Hoe kijkt u aan tegen die leeftijdsgrens?
"De leeftijd is niet zozeer bepalend, als wel je conditie. Op het moment dat je niet meer voldoende vaardig bent, waarde kunt toevoegen, dan moet je gewoon stoppen. Kennelijk is dat bij mij nog niet het geval. Ik heb er nog steeds enorm veel zin in en zie de uitdaging elke keer weer. En natuurlijk komt het moment dat ik zeg: nu is het klaar. Dat zou best eens kunnen zijn na 1 oktober. Eigenlijk was ik van plan om eerder te stoppen. Maar in bijzondere tijden moet je ook bijzondere besluiten nemen."

Waarom zei u 'ja' tegen Zoetermeer?
"Als er een beroep op je wordt gedaan in crisistijd, dan moet je wel driemaal nadenken om 'nee' te zeggen. Het is een zeer aantrekkelijke stad om burgemeester van te zijn. Tot nu toe heb ik veelal plattelandsgemeenten gehad, groot en klein. De stad heb ik altijd gezien als de plaats waar heel veel samenkomt en waar de dynamiek enorm groot is op gebied van cultuur, onderwijs, economie, innovaties, bouwprogramma's, kortom: er is ongelooflijk veel te doen in een stad als Zoetermeer. Dat vind ik enorm boeiend."

Er is onlangs voor het eerst digitaal vergaderd met alle partijen. Wat is uw indruk van de gemeenteraad? 
"Mijn indruk is buitengewoon positief. Ik zie een raad die buitengewoon constructief is en die positief kritisch is op wat er gebeurt. De raad wil graag meedenken in de oplossing samen met het college. Dat is precies wat we nodig hebben. We hebben nu even geen politieke conflicten nodig, maar een gezamenlijk doel om te zorgen dat de boel in Zoetermeer blijft draaien. Het is alle zeilen bijzetten en alle hens aan dek."

Doet de gemeente genoeg voor de getroffenen van de coronacrisis? 
"Dat vind ik wel. Op twee fronten. Het eerste front is dat van het college. Zij zijn dag en nacht bezig om in contact te blijven met organisaties en proberen iedereen in de nood te voorzien. Daarachter zit een geweldige ambtelijke dienst, onze medewerkers van de gemeente die op dezelfde manier keihard werken, vanuit huis en in het veld, om de zaak draaiende te houden. Die gemeenschappelijke inspanning maakt dat we zoveel mogelijk tegemoet kunnen komen aan datgene wat nodig is."

Wat vergt op dit moment de meeste aandacht van u?  
"Mijn eerste focus is de crisis te beheersen. We hebben elke week overleg met burgemeesters uit de regio Haaglanden. Daar bespreken we alle maatregelen die voortkomen uit de noodverordening. Ik ben voorzitter van het gemeentelijk crisisteam, dus alle maatregelen die genomen worden, moeten vertaald worden naar de Zoetermeerse situatie. Dat betekent dat ik continu in contact sta met het crisisteam, met de gemeente, communicatie, politie en al die mensen die betrokken zijn bij het draaiende houden van de gemeentelijke instellingen en samenleving. Ik stop daar heel veel energie in.

Daarnaast krijg ik heel veel vragen van inwoners die ik zo goed mogelijk probeer te beantwoorden. Na de meivakantie ga ik ook werkbezoeken afleggen en dat gaat dan op de door het RIVM voorgeschreven manier. Ik wil de mensen wel spreken die leiding geven aan organisaties en instellingen. Op die manier zullen mijn dagen voor een belangrijk deel gevuld zijn. Daarnaast probeer ik de gemeenteraad zo goed mogelijk in positie te brengen. Het mag niet zo zijn dat de lokale Democratie even opzij wordt gezet. Ik ben druk in overleg met het presidium op welke manier we zo goed mogelijk besluiten kunnen nemen. Daar ben ik van negen tot negen mee bezig, soms tot later."

Wat voor maanden gaan de Zoetermeerders tegemoet?  
"Moelijk te voorspellen, omdat er steeds per drie, vier weken wordt aangegeven wat wel en niet kan. De trend is dat de infecties langzaam afnemen en stapje voor stapje komt er meer ruimte voor mensen om zich te bewegen. Maar hoe het verder allemaal gaat uitpakken, dat weten we niet. Wat we wel weten, is dat we ons intern en in de verschillende gemeentelijke organisaties voorbereiden op de anderhalvemeter-economie en anderhalvemeter-samenleving. Persoonlijk denk ik niet dat we heel snel in het oude patroon terugvallen. Dat zal echt pas na mijn periode zijn."