In het KLM-vliegtuig naar Florence, een paar weken geleden, was me al opgevallen: de veiligheidsinstructies werden uitsluitend in het Engels gegeven. Ik moest ineens denken aan mensen in mijn omgeving, die nauwelijks Engels spreken en juist om die reden met onze blauwe vogels naar buitenlandse bestemmingen reizen. Geruststellend liet de stewardess weten - nu wel in onze moerstaal - dat als iemand vragen had, je het altijd aan het personeel kon vragen.
Ik maak me druk om niets. Geen mens luistert immers naar die veiligheidsinstructies. Alleen als je voor het eerst van je leven in een vliegtuig zit, volg je aandachtig die gênante vertoning waarbij de stewardess als een stijve marionet haar armen beweegt of het opblaas-pijpje van het reddingsvest sensueel in haar mond steekt. Het is een verplichte ritueel. Niemand kijkt, niemand luistert; men bladert wat in een tijdschrift of speelt geconcentreerd een game op de iPad.
En toch vond ik het gek. Ik dacht even aan dat gevoel van nationale trots dat door Nederland woei, toen onze doortastende minister Wobke de Onbuigzame de macht terugkocht bij Air France KLM. Zo! Onze CDA-prominent liet die arrogante kut-Fransozen eens even een poepie ruiken. Sentir une merde! Het bracht weliswaar de Frans-Nederlandse verhoudingen terug naar de sfeer tijdens de laatste Napoleontische oorlog en dat kostte Frans Timmermans en Jeroen Dijsselbloem hun benoeming in Europese topfuncties, maar bij Air France KLM waren we niet langer het debiele broertje.
Hangend boven de Alpen bedacht ik dat we louter in het Engels instructies kregen, doordat we waarschijnlijk te maken hadden met een gemakzuchtige bemanning. Lanterfanters heb je overal. Zoals altijd was er ook weer geen Cola Zero, maar wel die gore Cola Light met zo’n rare nasmaak. De gerookte zoute amandelen ontbraken eveneens en de geserveerde sandwich zou ik zelf thuis niet snel aan gasten aanbieden. Genoeg andere hoofdbrekens dus.
Maar niet gehinderd door vliegschaamte zat ik onlangs weer in zo’n blauwe vogel. Op weg naar Helsinki. En verdomd, opnieuw werd de veiligheidsshow louter in het Engels opgevoerd. Ineens drong tot me door dat alle aanwijzingen op bordjes in het toestel ook uitsluitend in het Engels zijn. Ik zie instructies als ‘Life vest under your seat’ en ‘Emergency use only’. Zelfs de kaart met instructies in het stoelvak maakt we wegwijs onder de noemer ‘Safety on board’. Ik lees: ‘Damaged device? Call for help!’
Ook op de WC is alles in het Engels. ‘Never smoke in the aircraft, violation will constitute an offence under Dutch law. Toilet is equiped with smoke detectors’. En ook ‘This toilet is checked regulary. In case of irregularities please contact a cabin crew member’.
Ik kan me niet voorstellen dat in de vliegtuigen van het Duitse Lufthansa, het Spaanse Iberia of Italiaanse Alitalia alleen Engelse aanwijzingen en instructies worden gegeven. In de toestellen van KLM’s moedermaatschappij Air France wordt zelfs het bijna universele ‘Exit’ voorafgegaan door het Franse ‘Sortie’. Ja, bij Fransen mankeert niets aan hun gevoel van eigenwaarde. Toen Ronald Reagan in juni 1982 een staatsbezoek aan Parijs bracht, bestond de krant Le Figaro het om te melden dat de communicatie met Mitterand niet zo goed was verlopen, omdat Reagan geen Frans sprak. Het is maar hoe je naar de wereld kijkt.
Ik begrijp dat op de meeste KLM-vluchten het merendeel van de passagiers niet-Nederlandstalig is. Dat dus als service alle relevante informatie ook in het Engels wordt aangeboden, lijkt me commercieel verstandig. Maar om onze moedertaal nu helemaal weg te cijferen! Is dat uit Calimero-gevoel, hebben we last van een minderwaardigheidscomplex? En zijn we te gierig/efficiënt om de standaardbordjes uit de Boeing-fabriek te voorzien van een Nederlandse vertaling?
Van mij hoeven kinderen echt niet verplicht het Wilhelmus op school te leren. En voordat Sybrand Buma erover ging zeuren, heb ik ook de Nederlandse driekleur in de Tweede Kamer nooit gemist. Maar het stoort me als ik in een restaurant in Den Haag wordt bediend door een ober/serveerster die geen woord Nederlands spreekt. En het stoort me nog meer als van onze belastingcenten 680 miljoen euro aan aandelen KLM wordt uitgegeven, maar dat het blauwe hart van onze nationale trots in het jaar van het eeuwfeest voornamelijk in het Engels klopt.